Yönetmen: Andrew Levitas
Genellikle öznel bir faaliyet olarak nitelendirebilceğimiz gazetecilik mesleğinin, daha az öznel olmasıyla öne çıkan kolu olsa gerek, foto muhabirliği. Bu hali ile yakın dönem 20.yüzyıl tarih yazımcılığının da en önemli kaynaklarından biri olduğu da yadsınamaz; sadece kazananların gözünden yazılmış bir koca dünya tarihi dururken, bu küçücük yüzyıl kesiti bir nebze de olsa daha nesnel hale geliyor foto muhabirlerinin gözünden. Onların gözünden savaşların, doğa katliamlarının, kitlesel hareketlerin gerçek yüzünü görmeye yaklaşabiliyoruz. Smith'in filmin içinde yer alan repliğideki gibi "bir fotoğraf bin kelimeye bedel" olabiliyor.
Yukarıdaki giriş bölümü, sosyal medyanın açgözlü ucuzluğunda mikro saniyelerde tüketilen işleri kapsamıyor haliyle. Bu büyük foto muhaibirlerinin büyük bölümü de 20.yüzyılın biraz naif güzellikler içinde tarih oldular bile. Artık ne LIFE kaldı, ne de Newsweek. Kalan diğerleri de kısa süre sonra sosyal medyanın vahşi dişlileri arasında öğütülecekler. Zamanın ruhu böyle. Kimsenin öyle bir fotoğrafın vereceği mesaja ayıracak vakti yok; mikrosaniyerlede tüketeceği bir diğerine geçmesi, ve ondan da bir diğerine yollanması gerekli. Beyinlerimize her saniye 25-30 görüntü sokuluyor, farkında olmadan paralize ediliyoruz. En son güzel bir konyak eşliğinde bir fotoğrafın büyüsünün içinde kaybolmayalı ne kadar oldu hatırlayan var mı?
Eugene Smith işte, o naif dönemin son örneklerinden birisi. Güzelliğini içine derinlemesine çekmeden yaptığı işten tatmin olmayan, sürekli arayan bir kişi. Vereceği mesajın, doğru yere doğru biçimde aktarılmasının aslında gazetecinin en önemli misyonu olduğunu düşünen bir "dinozor". Mikrosaniyelerde fotoğraf tüketenlerin anlayamayacağı şekilde, bir haftlalık çekimini, ancak sonunda tatmin olduğu onuncu ayda tamamlayabilen bir fotoğrafçı. Böyle olunca da, zaman ve tiraj baskısı altında ezilen editörlerin çalışmaktan kaçınacakları ve çatışacakları bir kişilik doğal olarak.
Tam da böyle bir baskı altındaki dönemde, dünyanın öbür ucu Japonya'dan gelen yardım çığlığına kulak veriyor Smith. Soğuk savaş yılların sadece üretime odaklı Japon ekonomisinin devlerinden birisinin körfeze saldığı civa atıklarının, ileride "minamata hastalığı" olarak anılacak hastalığının pençesine düşen köylülerin sesi olmaya çalışıyor. Tabii ki, endüstri devleri ile ekmekleri arasında sıkışmış halkların sesi olmak öyle kolay olmuyor. Özellikle, Japonya gibi kendilerinden olmayanın "gaijin"(*) olarak adlandırıldığı, saygıda kusur edilmese de Amiral Perry'nin istimbotlarının, Meici döneminde Tokyo limanına demirlediği o "lanetli gün"ün anısı silinmemişken, üstüne Hiroşima ve Nagazaki'nin daha lanetli anılarının belleklere kazındığı bir kültüre, "Batı"nın bir temsilcisi olarak dokunmak, -çok ünlü bir fotoğrafçı için bile- hiç de kolay olmayacaktır.
Bir taraftan derginin baskısı, diğer taraftan köylülerin dışlamalarıyla boğuşan Smith aradığı fotoğrafları bir türlü bulamaz. Kaderin cilvesidir ki, talihi ironik bir şekilde bir gösteri sırasında fabrikanın elemanlarınca darp edildiği gün değişecektir. O günden sonra Minamata köylülerin içlerinden birisi, habitatlarının doğal bir parçası haline gelecektir; aynen o tek bir kareyi çekmek için kamufle olup bazen soğukta, bazen su içinde saatlerce, ta ki kuşlar onu habitatlarının bir parçası olarak kabul edip yakınlaşacakları ana kadar bekleyen bir kuş foğrafçısı gibi. Bir yansıtma sanatı olarak fotoğraf, ona en azından “ayna” kadar yaklaşabilecek bir sanatçının elllerinde anlamlı hale gelebiliyor.
Ender Şenkaya
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Film hakkındaki izlenimlerim...